پدیدارنگاری دانش و مدیریت دانش؛ مورد مطالعه: مدیران هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

دانش به عنوان منبعی بی همتا و عامل خلق مزیت رقابتی، نقش مهمی برای سازمان های عصر اقتصاد دانش بنیان ایفا می کند و از همین رو مدیریت دانش در دهه گذشته به یکی از مهم ترین مباحث در مطالعات مدیریتی تبدیل شده است. بسیاری از پژوهشگران نقش مدیران سازمان ها در پیاده سازی و به کارگیری مدیریت دانش را، به عنوان یکی از مهمترین عوامل موفقیت فرایند مدیریت دانش مورد توجه قرار داده اند. در این راستا پژوهش حاضر تلاش داشته است به صورتی عمیق و جامع، فهم مدیران دانشگاه فردوسی مشهد از دانش و مدیریت دانش را استخراج و تصویر نماید. بدین منظور، پدیدارنگاری به عنوان یک روش تحقیق کیفی و تفسیری که به بررسی روش های گوناگون فهم افراد از یک پدیده می پردازد، به عنوان روش انجام این پژوهش انتخاب شد. جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه انجام گرفت و داده های اخذ شده از نه نفر از مشارکت کنندگان برحسب قاعده اشباع نظرات، در قالب سوالات نیمه ساختاریافته با سوالات با انتهای باز، برای استخراج و ترسیم کردن فهم آن ها از پدیده دانش و مدیریت دانش، مورد استفاده قرار گرفت. برای تحلیل مصاحبه ها، روش پایه ای تحلیل پدیدارنگارانه به کار رفت. تمامی مصاحبه ها به دقت پیاده سازی شد و توسط نرم افزار تحلیل داده های کیفی nvivo 8 کدگذاری و طبقه بندی گردید و در نهایت بر مبنای طبقات ایجاد شده فضای خروجی فهم مدیران عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد از دانش و مدیریت دانش شکل گرفت. برای مفهوم دانش، سه طبقه به دست آمد که بر مبنای آن فضای خروجی دانش به صورت فرایند "پردازش انسانی – اجتماعی بر روی دانسته ها" (طبقه توصیفی 1) که به دوصورت "صریح" و "ضمنی" وجود دارد (طبقه توصیفی 2) و سبب "توانمند سازی سازمان ها" می شود (طبقه توصیفی 3)، ارائه شد. همچنین برای مدیریت دانش، 6 طبقه توصیفی به دست آمد که فضای خروجی مفهوم مدیریت دانش را شکل داد. بر این مبنا، مدیریت دانش پدیده ای شناخته شده که می توان با دو نگرش "فرایندی" (طبقه توصیفی1) و یا "خلق دانش" (طبقه توصیفی 2) بدان نگریست که در عمل به صورت یک "سیستم اطلاعاتی" (طبقه توصیفی 3) جلوه می کند و با "ایفای نقش های خاص مدیریتی" (طبقه توصیفی 4)، مسائل "مدیریت رفتاری" (طبقه توصیفی 5) و مسائل "ساختار سازمانی" (طبقه توصیفی 6) سر و کار دارد. این یافته ها نشان می دهند که در اجرا و استقرار مدیریت دانش در دانشگاه فردوسی مشهد فضای فکری کسب شده از سوی مشارکت کنندگان در این تحقیق که بازنمای فهم مدیران از دانش و مدیریت دانش است می تواند مورد توجه واقع شود.